ਸ਼ਰੀਰਕ ਥੀਏਟਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਰੂਪ ਹੈ ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸਾਧਨ ਵੱਜੋਂ ਵਰਤਣ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਬੋਲੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੰਵਾਦ ਨਾਲੋਂ ਹਰਕਤਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਭੌਤਿਕ ਥੀਏਟਰ ਦੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਹਿਲੂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ।

ਅੰਦੋਲਨ-ਕੇਂਦਰਿਤ: ਸਰੀਰਕ ਥੀਏਟਰ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਰੀਓਗ੍ਰਾਫੀ, ਇਸ਼ਾਰੇ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਹਾਣੀ: ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਕਸਰ ਰਵਾਇਤੀ ਸੰਵਾਦ ਦੀ ਬਜਾਏ ਗਤੀਵਿਧੀ, ਸਰੀਰਕਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਈਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦੱਸੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕਠ: ਇਹ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਨਾਟਕੀ ਅਨੁਭਵ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਚ, ਐਕਰੋਬੈਟਿਕਸ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਜੋਕਰਿੰਗ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਤੀਕਵਾਦ: ਸਰੀਰਕ ਥੀਏਟਰ ਅਕਸਰ ਪ੍ਰਤੀਕਵਾਦ ਨੂੰ ਵਰਤਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਰਕਤਾਂ ਅਤੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਡੂੰਘੇ ਅਰਥ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।

ਥੀਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਸਰੀਰਕ ਥੀਏਟਰ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਲੜੀ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਡੂੰਘੇ ਨਿੱਜੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਢੁਕਵੇਂ ਤੱਕ। ਇਹ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸਰੀਰਕ ਥੀਏਟਰ ਰਵਾਇਤੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਨਿਵੇਕਲੇ ਅਨੁਭਵ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਜੀਵੰਤ ਥੀਏਟਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਹੈ। ਇਸ ਸੂਬੇ ਦੇ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਥੀਏਟਰ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਸਮੂਹ ਹਨ:

ਓਮ ਪੁਰੀ

ਓਮ ਪੁਰੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਯੋਗ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰ ਸੀ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਜੀਵਨੀ ਕੁਝ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:-

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ
ਓਮ ਪੁਰੀ ਦਾ ਜਨਮ 18 ਅਕਤੂਬਰ 1950 ਨੂੰ ਅੰਬਾਲਾ, ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਉਹਨਾਂ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਬਚਪਨ ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਖੇ ਬਿਤਾਇਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਵੀ ਕੀਤੀ।

ਸਿੱਖਿਆ: ਉਹਨਾਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਐਂਡ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਆਪਣੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਿਆ।

ਕੈਰੀਅਰ
ਥੀਏਟਰ: ਉਹਨਾਂ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਆਪਣੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।

ਫਿਲਮ ਡੈਬਿਊ: ਉਸਨੇ 1976 ਦੀ ਫਿਲਮ “ਗ਼ਸ਼ੀਰਾਮ ਕੋਤਵਾਲ” ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਫਿਲਮੀ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਪਰ “ਅਰਧ ਸੱਤਿਆ” (1982) ਨਾਲ ਵਿਆਪਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹਨਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।

ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ
ਓਮ ਪੁਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਅਵਾਰਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਕਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਉਸਨੂੰ 1990 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਦਿਹਾਂਤ
ਓਮ ਪੁਰੀ ਦਾ 6 ਜਨਵਰੀ, 2021 ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਸੋਗ ਜਤਾਇਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਬਹੁਪੱਖੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਭਿਨੇਤਾ ਦੇ ਗੁਆ ਦੇਣ ਦੇ ਦਖ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਰਾਸਤ
ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਤੱਕ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੁਆਰਾ ਕਾਇਮ ਹੈ। ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਦੀ ਉਸਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਰਾਣਾ ਰਣਬੀਰ (ਜਨਮ 9 ਅਪਰੈਲ 1970) ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਾਕਾਰ, ਰੰਗਮੰਚ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਰਾਣਾ ਰਣਬੀਰ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਹਾਸਰਸ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਰਾਣਾ ਰਣਬੀਰ ਦਾ ਜਨਮ 9 ਅਪਰੈਲ 1970 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਧੂਰੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲਾਂ ਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਣਬੀਰ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਕਾਲਜ, ਧੂਰੀ ਤੋਂ ਬੈਚਲਰ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜ਼ੂਏਸ਼ਨ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਥਿਏਟਰ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਲੈ ਕੇ ਕੀਤੀ।

ਫ਼ਿਲਮੀ ਸਫ਼ਰ
2000 ਵਿੱਚ ਰਾਣਾ ਰਣਬੀਰ ਨੇ ਹਾਸਰਸ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜੁਗਨੂੰ ਮਸਤ ਮਸਤ ਅਤੇ ਨੌਟੀ ਨੰ. 1 ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਚਿੱਟਾ ਲਹੂ ਅਤੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਵਰਗੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਕਈ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਰੰਗਮੰਚ ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਰਹੇ ਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਟਕ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।

ਸੈਮੂਅਲ ਜੌਨ
ਸੈਮੂਅਲ ਜੌਨ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਕਾਰ ਅਤੇ ਥੀਏਟਰ ਕਾਰਕੁਨ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ, ਨਹੀ ਘੋੜੇ ਦਾ ਦਾਨ ਵਿੱਚ ਨਾਇਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹਨਾਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਮੁੰਡਾ ਹੀ ਚਾਹਿਦਾ ਵਿੱਚ ਧਰਮਿੰਦਰ (ਹਰੀਸ਼ ਵਰਮਾ) ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ ਅਤੇ ਚਮਕੀਲਾ ਫਿਲਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਰੰਗਮੰਚ ਦੇ ਇੱਕ ਮੰਝੇ ਹੋਏ ਕਲਾਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਤੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵੀ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਫਿਲਮ ਅੰਹੇ ਘੋੜੇ ਦਾ ਦਾਨ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: ਅਲਮਜ਼ ਫਾਰ ਏ ਬਲਾਇੰਡ ਹਾਰਸ) ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ 59 ਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਰਬੋਤਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ, ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਸਰਬੋਤਮ ਫੀਚਰ ਫਿਲਮ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤੇ।

ਜੀਵਨੀ
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਫਰੀਦਕੋਟ ਨੇੜੇ ਢਿਲਵਾਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਸੈਮੂਅਲ ਜੌਹਨ ਨੇ ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਤੋਂ ਹੁਮੇਨੇਟੀ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਥੀਏਟਰ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਸਮੂਹ, ਪੀਪਲਜ਼ ਥੀਏਟਰ, ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਮੰਚਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਥੀਏਟਰ
ਸੈਮੂਅਲ ਨੇ ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਾਲਮੀਕਿ ਦੀ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਾ ਨਾਟਕ ਜੂਠ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਲਰਾਮ ਦੁਆਰਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਰੂਪਾਂਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੀਡੀਆ ਆਰਟਿਸਟਸ ਦੁਆਰਾ ਮੰਚਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ ਨਾਟਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਸ਼ੋਅ ਹੋਏ ਹਨ। ਸੈਮੂਅਲ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਆਰਟਿਸਟਸ ਲਈ ਵੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਬਲਰਾਮ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਦੇ ਮੈਕਬੇਥ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਰੂਪਾਂਤਰਣ ਸੀ। ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨਾਟਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਸਨੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਅਦਾਕਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਮਤ ਲੋਕ, ਤੈਂ ਕੀ ਦਰਦ ਨਾ ਆਇਆ, ਘਸਿਆ ਹੋਈ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਬਾਗ਼ਾਂ ਦਾ ਰਾਖਾ। ਸੈਮੂਅਲ ਜੌਨ ਪੀਪਲਜ਼ ਥੀਏਟਰ ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਹਨ। ਇਹ ਸਮੂਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗਲੀਆਂ ਦੇ ਕੋਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੰਚਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ
ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਭਾਜੀ ਜਾਂ ਭਾਈ ਮੰਨਾ ਸਿੰਘ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕਕਾਰ, ਅਦਾਕਾਰ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਾਰਕੁਨ ਸਨ:

ਜ਼ਿੰਦਗੀ
16 ਸਤੰਬਰ 1929 ਨੂੰ ਮੁਲਤਾਨ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਥੀਏਟਰ ਕਲਾਕਾਰ ਕੈਲਾਸ਼ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਧੀਆਂ ਸਨ। 27 ਸਤੰਬਰ, 2011 ਨੂੰ 82 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਕੈਰੀਅਰ
ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਥੀਏਟਰ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1958 ਵਿੱਚ ਭਾਖੜਾ ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੌਲਿਕ ਮਾਹਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਡੈਮ ਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ “ਵਧੀਆ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ”। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕਾਂ ਅਤੇ ਥੀਏਟਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਨ ਜੀਤੇ ਜਗਜੀਤ (1973), ਮੁਟਿਆਰ (1979) ਅਤੇ ਸੂਰਮਾ ਭਗਤ (1993) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਵਿਰਾਸਤ
ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਔਰਤਾਂ, ਦਲਿਤਾਂ ਅਤੇ ਬੇਜ਼ਮੀਨੇ ਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ‘ਤੇ ਪਏ ਵਰਗਾਂ ਲਈ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਅਤੇ ਨਾਟਕ “ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਜਨਤਕ ਆਰਕਾਈਵ” ਵਿੱਚ ਆਰਕਾਈਵ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਮਾਨਤਾ
ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ 2004 ਵਿੱਚ ਕਾਲੀਦਾਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ।

ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਟਿਵਾਣਾ
ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਟਿਵਾਣਾ (8 ਅਗਸਤ 1935 – 19 ਮਈ 2002) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਅਤੇ ਥੀਏਟਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੀ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਟਕਾਂ ਅਤੇ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਉੱਦਮ ਲੌਂਗ ਦਾ ਲਿਸ਼ਕਾਰਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾ ਬਲੇ ਸਰੀ ਰਾਤ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਬਣ ਗਏ। ਉਸਨੇ ਦੋ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨਾਂ – ਸਾਂਝੀ ਦੀਵਾਰ ਅਤੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਵੀ ਕੀਤਾ।

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਟਕ: ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਲੌਂਗ ਦਾ ਲਿਸ਼ਕਾਰਾ, ਦੀਵਾ ਬਾਲੇ ਸਾਰੀ ਰਾਤ, ਮੇਲਾ ਮੁੰਡੇ ਕੁਡੀਆਂ ਦਾ, ਹਿੰਦ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਦੋਵੇਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ 1967 ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਪੰਜਾਬ ਕਲਾ ਮੰਚ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੀਨਾ ਟਿਵਾਣਾ ਦੋਵੇਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਡਰਾਮਾ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਨ। ਨੀਨਾ ਟਿਵਾਣਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਮਨਪਾਲ ਟਿਵਾਣਾ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਥੀਏਟਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਬੇਟੀ ਲੂਨਾ ਟਿਵਾਣਾ ਵੀ ਹੈ।
ਹਰਪਾਲ ਦੀ 19 ਮਈ 2002 ਨੂੰ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਾਲਮਪੁਰ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਬਡੂੰਗਰ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ਵਿਖੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਰਪਾਲ ਟਿਵਾਣਾ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।